Essay on Bhai Tika in Nepali

नेपाल एक धार्मिक, सांस्कृतिक, र परम्परागत रूपमा विविधिताले भरिएको देश हो। यहाँका विभिन्न पर्वहरूमा तिहार विशेष महत्वको पर्व हो, जसलाई दीपावलीको रूपमा पनि चिनिन्छ। तिहारको पाँचौं दिनलाई भाई टीका भनिन्छ, जुन नेपाली समाजमा दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको प्रेम, स्नेह, र बन्धनलाई अझ प्रगाढ बनाउने पर्व हो। यो दिन दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइको लामो आयु, स्वास्थ्य, र समृद्धिको कामना गर्दै निधारमा टीका लगाउँछन् र दाजुभाइहरूले पनि दिदीबहिनीलाई उपहार दिन्छन्। भाई टीकाले नेपाली समाजको सामूहिक भावना र पारिवारिक सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउने कार्य गर्दछ।

भाई टीकाको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

भाई टीकाको परम्परा धेरै प्राचीन कालदेखि मनाइँदै आएको मानिन्छ। यस पर्वसँग विभिन्न धार्मिक कथाहरू पनि जोडिएका छन्। एक प्रसिद्ध कथा अनुसार, यमराज र यमुनाका बीचको सम्बन्धलाई यस पर्वसँग जोडिएको छ। यमुनाले आफ्नो दाजु यमराजलाई आफ्नो घरमा आमन्त्रण गरी टीका लगाएर दीर्घायुको आशीर्वाद दिन्छिन्। त्यसपछिका दिनहरूमा यमराजले भने, ‘तिमीले जसरी मलाई टीका लगायौ, त्यसरी नै तिमीहरूको सम्बन्ध सधैं रहोस्।’ त्यसबेलादेखि भाई टीका मनाउने प्रचलन चलेको विश्वास गरिन्छ।

भाई टीकाको धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व

भाई टीकाको धार्मिक पक्षले यस पर्वलाई अझै महत्वपूर्ण बनाएको छ। हिन्दू धर्ममा यमराजलाई मृत्युका देवता मानिन्छन् र यमुनालाई प्रेम र स्नेहको प्रतीकका रूपमा हेर्ने गरिन्छ। भाई टीकामा, यमराजले आफ्नी बहिनी यमुनाबाट टीका ग्रहण गरेपछि उनलाई मृत्युले पनि छुने नसक्ने विश्वास छ। यसरी, भाई टीकाको धार्मिक महत्वले परिवारका सदस्यहरूबीचको प्रेम र समर्पणलाई उजागर गर्दछ।

भाई टीकामा गरिने विधि र परम्परा

भाई टीकाको दिन दिदीबहिनीहरूले विभिन्न रङ्गका टीका र माला बनाएर दाजुभाइलाई लगाइदिन्छन्। पाँच रङ्गका टीकाहरू – रातो, सेतो, नीलो, हरियो, र पहेँलो – विशेष गरी प्रयोग गरिन्छन्। यी रङ्गहरूलाई पाँच तत्वहरू – पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, र आकाश – का प्रतीकका रूपमा पनि मानिन्छ। टीका लगाइसकेपछि, दिदीबहिनीहरूले दाजुभाइलाई माला लगाइदिन्छन् र सप्तरङ्गी मिठाइ, मेवा, नरिवल, र अन्य परिकारहरू अर्पण गर्छन्। यस प्रक्रियामा दिदीबहिनीहरूले आफ्नो दाजुभाइको कल्याण, स्वास्थ्य, र दीर्घायुको कामना गर्छन्।

सामाजिक सम्बन्ध र भाई टीका

भाई टीकाले परिवारका सदस्यहरूबीचको सम्बन्धलाई मजबुत बनाउने कार्य गर्दछ। यो पर्वले दिदीबहिनी र दाजुभाइबीचको स्नेहपूर्ण सम्बन्धलाई अभिव्यक्त गर्न सहयोग पुर्याउँछ। साथै, समाजमा भाई टीकाले भाइचारा, प्रेम, र एकताको भावना फैलाउने कार्य पनि गर्दछ। यस पर्वले समाजमा मेलमिलाप र सहकार्यको भावना बढाउँछ।

भाई टीकाका सामाजिक आर्थिक प्रभाव

भाई टीका पर्वसँगै विभिन्न आर्थिक गतिविधिहरू पनि जोडिएका छन्। यस समयमा बजारमा विभिन्न परिकार, मिष्ठान्न, र उपहारका सामानहरूको कारोबार बढ्छ। मानिसहरू यस पर्वका लागि विशेष तयारी गर्छन् र यसले बजारमा आर्थिक गतिशीलता ल्याउँछ। यस पर्वले सामाजिक आर्थिक जीवनमा पनि महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउँछ।

आधुनिकता र भाई टीका

समयसँगै भाई टीकाको परम्परामा पनि केही परिवर्तनहरू आएका छन्। पहिले गाउँघरमा सीमित रहने यो पर्व आजकल शहरिया समाजमा पनि विशेष उत्साहका साथ मनाइन्छ। आधुनिक समयका विभिन्न प्रविधिहरूको प्रयोगले भाई टीकालाई अझ रंगीन बनाएको छ। दाजुभाइ र दिदीबहिनीहरूको सम्बन्धमा सामाजिक सञ्जाल र प्रविधिले सकारात्मक प्रभाव पारिरहेको छ।

निष्कर्ष

भाई टीका नेपाली संस्कृतिको एक अनुपम पर्व हो, जसले दाजुभाइ र दिदीबहिनीबीचको स्नेहपूर्ण सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउँछ। यो पर्वले हाम्रो समाजमा प्रेम, स्नेह, र एकताको भावना फैलाउने कार्य गर्दछ। भाई टीकाको धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक महत्वले यस पर्वलाई नेपाली समाजमा विशेष स्थान दिएको छ। यस पर्वको सार्थकता परिवारका सदस्यहरूबीचको स्नेहपूर्ण सम्बन्धलाई अझ प्रगाढ बनाउनेमा निहित छ। आजको आधुनिक समाजमा पनि भाई टीकाले नेपाली संस्कृतिको मूल्यमान्यताहरूलाई जीवित राख्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।